Od: Posłanka na Sejm RP Marta Stożek

Do: Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji

Interpelacja nr 10220

Interpelacja w sprawie stosowania środków przymusu bezpośredniego oraz odpowiedzialności funkcjonariuszy służbmundurowych na przykładzie użycia gazu przez funkcjonariuszy Policji wobec pokojowo protestującychaktywistów w trakcie interwencji eksmisyjnej, która miała miejsce we Wrocławiu w dniu 28 maja 2025 r.

Szanowny Panie Ministrze,

Kieruję do Pana Ministra interpelację w sprawie użycia gazu przez funkcjonariuszy Policji wobec pokojowo protestujących aktywistów w trakcie interwencji eksmisyjnej, która miała miejsce we Wrocławiu w dniu 28 maja 2025 roku. Wydarzenia te spotkały się z szerokim odzewem społecznym i medialnym, budząc istotne wątpliwości dotyczące zasadności, proporcjonalności oraz zgodności działań Policji z obowiązującymi normami prawnymi i etycznymi. Zdarzenie to stanowi również przyczynek do szerszej debaty publicznej nad stosowaniem środków przymusu bezpośredniego oraz odpowiedzialnością funkcjonariuszy służb mundurowych w demokratycznym państwie prawa.

Według relacji świadków, interwencja przebiegała w atmosferze napięcia, ale bez aktów przemocy ze strony zgromadzonych. Uczestnicy protestu, działacze organizacji lokatorskich, przedstawiciele ruchów miejskich, lokalni społecznicy oraz sąsiedzi pani Wiktorii próbowali podjąć dialog z komornikiem i funkcjonariuszami Policji. Apelowali oni o wstrzymanie eksmisji przynajmniej do czasu, gdy zostanie wskazane konkretne i bezpieczne miejsce stałego pobytu dla osoby eksmitowanej, nie mniejsze niż 25 m² zgodnie z wymogami wynikającymi z Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2002 r. Nr 75, poz. 690, z późn. zm.). Osoby te nie blokowały dostępu siłą, a ich działania miały charakter pokojowy i nastawiony na ochronę życia i zdrowia. Świadczy to o wysokim poziomie obywatelskiej odpowiedzialności i troski o godność ludzką.

Zgromadzenie miało miejsce w przestrzeni zamkniętej, tj. w obrębie klatki schodowej budynku mieszkalnego, co znacząco ograniczało możliwości ewakuacji w razie eskalacji sytuacji, a zamknięte na klucz okna uniemożliwiały szybkie rozpoczęcie wietrzenie pomieszczenia. Użycie gazu w takich warunkach i bez zapewnienia bezpiecznej drogi wyjścia, budzi poważne zastrzeżenia pod względem zgodności z zasadami proporcjonalności i humanitaryzmu. Brak alternatywnych rozwiązań i eskalacja siłowa ze strony Policji wydają się być nieuzasadnione i niepotrzebnie brutalne.

Na dostępnych nagraniach i relacjach w mediach społecznościowych widać, że uczestnicy blokady siedzieli na schodach, trzymali się za ręce i nie podejmowali żadnych prób fizycznego ataku. W chwili użycia gazu doszło do paniki – część osób zaczęła się dusić, pojawiły się krzyki i płacz. Liczne relacje podkreślają też, że reakcja Policji była nieskoordynowana i nieproporcjonalna względem sytuacji. Jeden z uczestników protestu doznał poważnych obrażeń – ma połamane żebra oraz uraz kręgosłupa. Tego typu zdarzenia powinny być analizowane nie tylko pod kątem jednostkowego błędu, ale jako sygnał potrzeby zmian systemowych w procedurach interwencji.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa krajowego, unijnego oraz międzynarodowego, każde użycie środków przymusu bezpośredniego musi spełniać warunki legalności, konieczności oraz proporcjonalności. W tym kontekście należy wskazać m.in.:

• Ustawę z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej (Dz.U. 2013 poz. 628), a zwłaszcza art. 6 i Art. 7. ust. 3 które precyzują, że środki przymusu mogą być stosowane jedynie w sytuacjach bezpośredniego zagrożenia oraz w sposób proporcjonalny do stopnia zagrożenia;
• Europejską Konwencję Praw Człowieka (Dz.U. 1993 nr 61 poz. 284), w szczególności art. 3 (zakaz tortur oraz nieludzkiego lub poniżającego traktowania) i art. 11 (prawo do pokojowych zgromadzeń);
• Kartę Praw Podstawowych Unii Europejskiej (Dz.U.UE.C 2012/326/02), art. 4 (zakaz tortur i nieludzkiego traktowania) oraz art. 12 (prawo do pokojowych zgromadzeń);
• Podstawowe zasady ONZ dotyczące użycia siły i broni palnej przez funkcjonariuszy organów ścigania (Hawana, 1990), które kładą nacisk na konieczność unikania przemocy tam, gdzie możliwe jest osiągnięcie celów interwencji w sposób pokojowy.

Podkreślić należy, że stosowanie gazu w zamkniętych przestrzeniach bez dostatecznej wentylacji, wobec osób nieagresywnych, może skutkować poważnymi obrażeniami, a nawet zagrożeniem życia. Działania takie są nie tylko sprzeczne z zasadami proporcjonalności, lecz także mogą naruszać zakaz nieludzkiego i poniżającego traktowania. Dodatkowo, ich skutki mogą prowadzić do długotrwałych problemów zdrowotnych i traum psychicznych u uczestników, w tym u osób szczególnie wrażliwych, jak osoby starsze czy z zaburzeniami lękowymi. Trzeba także zaznaczyć, że działania tego typu mogą mieć efekt mrożący wobec innych obywateli chcących wyrażać swoje poglądy w formie pokojowych protestów.

Reakcja Policji budzi szczególne zaniepokojenie w kontekście rosnącej liczby przypadków, w których pokojowe protesty obywateli spotykają się z nadmierną reakcją sił porządkowych. Dodatkowo, brak przejrzystości w procedurach podejmowania decyzji operacyjnych oraz niedostateczna komunikacja z uczestnikami protestu pogłębia poczucie bezkarności i braku odpowiedzialności ze strony funkcjonariuszy publicznych. Sytuacja ta prowadzi do erozji zaufania społecznego wobec instytucji państwowych i może mieć negatywne skutki dla bezpieczeństwa publicznego w dłuższej perspektywie. W państwie prawa działania służb mundurowych muszą podlegać nie tylko ocenie operacyjnej, ale także etycznej i społecznej.

W świetle powyższego, zwracam się do Pana Ministra z następującymi pytaniami:

1. Czy Ministerstwo posiada pełną dokumentację operacyjną dotyczącą interwencji Policji przeprowadzonej 28 maja 2025 r. we Wrocławiu, w tym raporty służbowe oraz nagrania z kamer nasobnych funkcjonariuszy uczestniczących w zdarzeniu?
2. Czy podjęta decyzja o użyciu gazu pieprzowego wobec osób nieuzbrojonych, zachowujących się pokojowo, była zgodna z przepisami wspomnianej ustawy z dnia 24 maja 2013 r., a także z obowiązującymi regulacjami wewnętrznymi Policji?
3. Czy wobec funkcjonariuszy uczestniczących w interwencji zostały wszczęte jakiekolwiek czynności wyjaśniające, postępowania dyscyplinarne lub wewnętrzne kontrole służbowe? Jeżeli tak – proszę o informacje dotyczące ich przebiegu i wyników.
4. Jakie są aktualnie obowiązujące wytyczne Komendy Głównej Policji w zakresie stosowania chemicznych środków przymusu bezpośredniego w przypadku zgromadzeń publicznych, zwłaszcza mających miejsce w zamkniętych przestrzeniach, gdzie uczestnicy nie mogą swobodnie opuścić miejsca interwencji?
5. Czy Ministerstwo planuje podjęcie działań mających na celu weryfikację lub zmianę obowiązujących procedur i standardów operacyjnych w zakresie stosowania środków przymusu bezpośredniego? Czy rozważane są dodatkowe szkolenia dla funkcjonariuszy w zakresie deeskalacji oraz przestrzegania praw człowieka podczas interwencji wobec osób protestujących pokojowo?

Z wyrazami szacunku,

Marta Stożek
Posłanka na Sejm RP